Uykusuzluk Nedenleri ve Tedavisi

Uykusuzluk

Uykusuzluk, uykuya dalmakta veya uykuyu sürdürmekte güçlük çekme ya da uykunun dinlendirici olmaması şeklinde tanımlanır. Yetişkinlerin %10-15'i ciddi uykusuzluk yaşama riski taşımaktadır. Bu durum ilerleyen yaşlarda ve özellikle kadınlarda daha sık görülmektedir. Uyku süresi ve zamanı, altta yatan homeostatik uyku düzeni ve sirkadiyen (biyolojik saat) süreçlerle belirlenir. Uykusuzluk, bilişsel ve psikomotor performans kaybı, artmış sağlık harcamaları, düşük yaşam kalitesi, artmış duygu durum bozuklukları, artmış iş ve okul devamsızlığı ile anksiyete bozukluğu veya madde bağımlılığı ile ilişkilidir.

Akut Uykusuzluk Nedir?

Genellikle 1 gün ile 3 hafta arasında süren akut uykusuzluk, durumsal stres, yabancı mekânda bulunma, vardiyalı çalışma, akut tıbbi hastalık veya ağrılar, kafein ve alkol kullanımı gibi çeşitli sebeplerle ortaya çıkabilir. Yanlış bilinen uyku alışkanlıkları ve uykuya dair kaygılar, yani şartlanmış uykusuzluk, uykusuzluk problemini daha da kötüleştirebilir. Ancak genellikle zamanla düzelir. Uykusuzluk şikâyeti birkaç günden uzun sürüyorsa, mutlaka uzman hekim kontrolünde medikal tedaviye başlanmalıdır. Ayrıca, stres azaltıcı teknikler de uykusuzluk için önerilmelidir.

Kronik Uykusuzluk Nedir?

Kronik uykusuzluk, genellikle üç aydan uzun süren uyku problemlerini ifade eder. Kronik uykusuzluk, birincil ve ikincil olarak iki ana kategoriye ayrılır:

Birincil Kronik Uyku Bozuklukları

Birincil kronik uyku bozuklukları, tüm uykusuzluk vakalarının %10-20'sini oluşturur ve üç alt tipe ayrılır:

Bilişsel ve davranışçı tekniklerin uzun dönemde en iyi etkinliğe sahip olduğu gösterilmiştir.
Psikofizyolojik uykusuzluk, şartlanmaya bağlı olarak ortaya çıkan ve uyku ile ilgili korkuların sebep olduğu bir anksiyete bozukluğudur.
Uyku durumunu yanlış algılama, yani polisomnografik olarak kaydedilen uyku ile hastanın algıladığı uyku arasındaki tutarsızlıktır.
İdiopatik uykusuzluk, genellikle yaşam boyu sürer ve diğer nedenlerin dışlanmasıyla tanı konulur.

İkincil Kronik Uyku Bozuklukları

İkincil kronik uyku bozuklukları, başka bir sağlık sorununa bağlı olarak ortaya çıkan uyku problemleridir:

Psikiyatrik Hastalıklar: Tüm uykusuzluk vakalarının %50'den fazlasını oluşturur ve kronik uykusuzluğun en yaygın nedenidir. Tedavi, altta yatan psikiyatrik hastalığın etkili bir şekilde yönetilmesi ile sağlanabilir.

Huzursuz Bacak Sendromu: Genellikle kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür. Akşamları veya geceleri daha belirgin olan bu rahatsızlık, bacaklarda hareket ile hafifleyen uyuşma ve rahatsızlık şikâyetlerinden oluşur ve uykusuzluk sendromuna neden olabilir.

Sağlıklı Uyku Nasıl Olmalıdır?

Sağlıklı bir uyku için dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar şunlardır:

Kişi uykusu gelmeden yatağa girmemelidir.
Tütün kullanımı, alkol, kafeinli içecekler ve koladan uzak durulmalıdır.
Çok tok ya da aç olmamak gerekir.
Her gün düzenli egzersiz yapılmalıdır.
Her sabah belirli bir saatte kalkmak önemlidir.

Yatak odasının ışık, ısı ve ses yönünden izole edilmesi de sağlıklı bir uyku için önemlidir. Yukarıda bahsedilen konulara azami özen göstermek, sağlıklı bir uyku ve uyku hijyeni için çok önemlidir.