Kararsızlık Kararsızlık, bireyi etkileyen çoğunlukla karşıt; durum, duygu, düşünceler, kişiler ya da istekler arasında seçim yapabilme güçlüğü olarak tanımlanır. Yetişkin bir birey, karar alma ve almış olduğu kararların sonuçlarına katlanmak hatta bedelini dahi ödemekle yükümlüdür. Yetişkinleri çocuklardan ayıran en önemli şey, kendi kararlarını kendilerinin alması ve sonuçlarına katlanmalarıdır. Kararsızlığın zaman zaman yaşanması gayet normaldir. Ancak sürekli kararsız kalmanız zamanla alışkanlık haline gelebilir. Kişinin hayatını ve geleceğini etkileyecek konularda daha çok kararsız kaldığı daha çok görülür. Kararsızlığa alışmak kolaydır. Çünkü kararsızlıkla birlikte bir konformizm de gelir ve bedel ödemeyi geciktirir. Kişi sık sık kararlarında kararsız kalıyorsa, hayatında yolunda gitmeyen bir şeyler var demektir. Kararsızlığın kişide kronik bir rahatsızlık haline gelmesi 'abulia' olarak adlandırılır. Kişi bu noktaya geldiğinde artık kararsızlık, gündelik yaşamı aşarak bir yaşam tarzı haline gelir. Kişi, hayatındaki en basit şeylerin dahi kararını veremez. Psikolojide sağlıklı insan sürekli kararsız kalamaz. Kişi, vereceği karar hatalı da olsa ortaya çıkan sonuçları yaşar ve görür, en önemlisi de verdiği kararlardan çıkan sonuçlardan ders çıkarmasıdır. Kişi depresyon halindeyse kararsız kalabilir, çoğu zamanda kararsızlık depresyona neden olabilir. Kararsızlık çoğunlukla obsesif ve kompulsif bozukluğuna sahip insanlarda daha çok görülür. Ebeveynlerin çocuklarına çok baskı yapmaları, çocukta süperego yani 'üstbenlik' (Kuralcılık, millet ne der diye yaşamak vs.) gelişimine yol açmaktadır. Üstbenlik kişiyi hata yapmaması adına zorladıkça, kişide kararsızlık başlar. İnsanlar Neden Kararsız Kalırlar?
Kişi, yanlışı seçmemek uğruna kararsız kalmasına rağmen, kararsızlık kişiyi öyle bir boyuta getirir ki doğru değerlendirme yeteneği kaybolur ve en yanlış kararı verir ve yanlış olanı seçer. Kişide kararsızlık ve karar vermek ne kadar güçleşirse, bireydeki anksiyete ve gerilimde o kadar artar. Kararsızlığa En Fazla Neden Olan Bazı Durumlar Yaklaşma-Kaçınma Çatışması: Kişinin hem hoşuna gidecek hem de gitmeyecek olayların bir arada yaşanmasıdır. Örneğin; abur cubur yemek isteyen kişinin şişmanlıktan korkması, evlenmek isteyen bir erkeğin, evlenmesi daha sonra evliliğin getireceği sorumluluklardan kaçınma isteği yaklaşma kaçınma çatışmasına en iyi örnek olarak verilebilir. Yaklaşma-Yaklaşma Çatışması: Kişide aynı anda, aynı şiddette istemiş olduğu iki şeyden bir tanesini seçememesine neden olan kararsızlık halidir. Örneğin hem ayakkabı hem de çanta almak istemesi ama parasının sadece birine yettiği için birinden vazgeçmesi zorunda kalmasıdır ya da iki renk arasında kararsız kalması yaklaşma çatışmasına örnektir. Kaçınma-Kaçınma Çatışması: Kişinin aynı anda iki istemediği durumdan birini seçmek zorunda kalması kişinin yaşadığı kararsızlık halidir. Örneğin; ne çalışmak ne de okumak istemeyen bir kişinin durumu en iyi örnektir. Dilimizde 'kırk satır mı kırk katır mı' deyişi de kaçınma çatışmasına örnektir. Neler Yapabilirsiniz?
Son olarak kararsız kalmayan kişi yoktur fakat kararsızlık dozu önemlidir. Kararsızlık bazen iyidir çünkü bu sürede kişi sakinleşerek daha doğru kararı verir. Kararsızlık çok kolay karar verilebilecek bir durumda bile saatlerce düşünerek bir karar veremiyorsak işte o zaman sorun teşkil eder kararsızlık. |