Dissosiyatif, kelime anlamı olarak "çözülme" anlamına gelir ve ruhsal anlamda sık karşılaşılan bir sağlık sorunudur. Dissosiyatif bozukluk, çeşitli ruhsal sıkıntılar veya travmatik olaylar sonucu kişinin bellek, bilinç ve kimlik sorunları yaşamasıyla ortaya çıkar.

Dissosiyatif bozukluklar, aşağıdaki dört ana grupta incelenir:

Dissosiyatif bozuklukta en sık görülen ve doktora başvurma gereği duyulan belirti bayılmalardır. Bayılmalar sara tipi nöbetler geçirme, kasılma, çırpınma şeklinde meydana gelebilir. Bu tarz belirtiler genelde toplum içinde meydana gelir; hasta yere düşer ve herhangi bir fiziksel yaralanma oluşmaz. Hasta etrafta olan bitenden haberdardır, konuşulanları duyar ancak yanıt veremez. Şikâyet uzun süre devam edebilir. Hasta kendine gelirken saldırma, saçlarını ya da yüzünü yolma gibi eylemlerde bulunabilir. Bu nöbetler konversiyon tipi bayılma olarak tanımlanır. Kişi ayıldıktan sonra olanları hatırlamıyorsa, dissosiyatif bayılma olarak da tanımlanır.

Dissosiyatif bozuklukların altında genelde çocukluk döneminde yaşanmış kötü bir olay bulunmaktadır. Çocuk, kendinden büyük ve güçlü kişiler tarafından kötü muameleye maruz bırakılmış, güçsüz ve çaresiz kalmış olabilir. Bu olay karşısında çocuk baş edebilmek için dissosiyasyon geliştirmiştir. Bu durum, ortamdan ve kendisinden uzaklaşmak için geliştirilmiş bir çaredir. Çocukluk döneminde bu yöntemi geliştiren yetişkinlerde de yöntem devamlılığını sürdürür. Dissosiyatif bozukluk, farklı olaylar karşısında kişinin tepki vermesi olarak da tanımlanır. Şiddete maruz kalma, cinsel istismara uğrama, doğal afet ya da felaketlere maruz kalma, aile içi sıkıntılar, aşırı korku, endişe, pişmanlık, suçlanma gibi olaylar karşısında kişi dissosiyatif olarak tepki verebilir.

Yaşanan belirtiler hastada bazı sıkıntıları azaltsa da iş ve aile içindeki performansını düşürür. Birdenbire başlayan ve geçici bir süre yaşanan zor bir olay sonrasında ortaya çıkmışsa, hastada başka bir psikiyatrik hastalık varsa sonuç genel anlamda iyi olur. Ek bir hastalığı olmayan ve geçici bir sıkıntı nedeniyle ortaya çıkan dissosiyatif bozuklukta, sorun ortadan kalktıktan sonra belirtiler belli bir süre sonra ortadan kalkabilir. Hastalığa maruz kalan kişiler telkine yatkın olurlar ve uygulanan tedaviler sonucu iyileşme sağlarlar. Hipnoz ya da diğer tıbbi olmayan tedaviler nedeniyle yaşanan belirtiler ortadan kalksa da belli bir süre sonra tekrarlamaya başlar. Uzun yıllar süren zorluklar ve olumsuz yaşam şekli olan hastalarda yıllarca tedavi uygulanmasına rağmen belirtiler devamlılığını koruyabilir.

Hasta, fiziksel ve ruhsal anlamda detaylı bir şekilde incelenerek tanı koyulmalıdır. Tanıdan sonra tedavi yöntemi planlanır. Beyinle alakalı bir yapısal hastalık olmadığından tedavide acele edilmemelidir. Hasta psikiyatrik muayeneye uygun olduğu dönemde tedaviye alınmalıdır. Tedavide aile desteği ve ailenin doktor ile iletişimi oldukça önemli rol oynar. Hastada ek bir hastalık varsa, öncelikle o hastalığın tedavisi yapılmalıdır.

Hastalığın en önemli ve tek tedavi yöntemi psikoterapidir. Psikoterapi ile hastalık tamamen tedavi edilebilir. Fakat tedavide deneyimli terapistlerin payı büyüktür. İyi yapılmayan psikoterapiler ile yıllarca herhangi bir sonuç alınamayabilir ve hastanın umudu kırılarak, terapiste güveni azalabilir. Bu durumda tedavinin başarısının düşmesine neden olur.