Ataraksiya, kişinin endişelerinden, duygularından ve korkularından arınmış bir durgunluk hali olarak tanımlanır. Epikürcü felsefede ataraksiya, bireyin mutluluğa ulaşmasının tek yolu olarak kabul edilir. Ataraksiya durumunda, kişinin her türlü acıya karşı tepkisiz kalması, korkularının olmaması ve duygularını yaşamayı özgürce deneyimlemesi beklenir. Bu durum, sonsuz bir huzur hali olarak tanımlanır. Aynı zamanda ataraksiya, diğer dünya ve tanrılardan korkmama anlamına da gelir. Ataraksiyanın insan psikolojisindeki tam zıttı anksiyetedir. Anksiyete, bireylerde sürekli stres ve endişe hali yaratır. Ataraksiya, hiçbir heyecan veya zihinsel uyarıma tepki vermeme halidir; acıya olduğu kadar sevince de ilgisizlik durumudur. Soğukkanlılık, sakinlik ve manevi huzur ile karakterizedir.

Felsefede, varoluşçu filozof Heidegger'in Gelassenheit kavramı ataraksiya ile paralel düşünülürken, tasavvufta ise fenafillah yani "yokluğun sırrına ermek" veya "ölmeden önce ölmek" olarak karşımıza çıkar.

Ataraksiya ile aynı anlama gelen Wu Wei kavramı bulunur. Wu Wei, beklentisizlik ve eylemsizlik anlamına gelir.

Ataraksiya halindeki kişi, "insanların arasında bir tanrı" gibi görülmektedir. Ataraksiya, bireyin yaşamının doğal akışına müdahale etmemeyi ve beklentilerden sıyrılmayı gerektirir. Ataraksiya, birçok din ve felsefede "hiçliğe erişme", "evrenin ya da tanrının varlığı ile bir olma" mertebesiyle aynı anlamı taşır. Ataraksiya halindeki bir kişi, yaşamış olduğu acılara tepki vermemesinin yanı sıra sevince ve kendisini mutlu edecek gelişmelere de tepki vermez. Ataraksiya, bireyin egodan tamamen uzaklaşması ve korkularından, beklentilerden arınma mertebesidir. Ataraksiyaya ulaşmış bir kişi, kendi benliğinden kurtulmuş ve anonim bir benlik kazanmıştır.

Budizm'de, ataraksiya'ya benzeyen Nibbana ve Upekkha gibi kavramlar vardır. Bu makamlara duygulardan arınma ve beklentisizlikle ulaşılabilmektedir. Ataraksiya kavramının İslam tasavvufuna, Hristiyanlığa ve Batı felsefesine, Uzak Doğu'dan, Budizm'den, Hinduizm'den ve Taoculuktan geçtiği düşünülmektedir. İnsan psikolojisinde ataraksiya ile ilgili veya benzer bir durum ise apati halidir. Apati durumunda birey, hiçbir şey hissedemez, acı çekemez ve duygusal tepki veremez. Apati, hayatında kaldıramayacağından fazla acı çekmiş, arka arkaya üzücü ve yıkıcı durumlar yaşamış kişilerde görülmektedir. Apati yaşayan bireyler dış dünyayla ilgisini tamamen kesmiştir. Bu kişiler, yaşadıkları travmaları kavramakta veya acılarını dışa vurmakta zorlanabilir. Kullanılan antidepresanlar da bu duygu yitimine neden olabilir.