Narkolepsi, uyku düzeni dışında yani gece yerine gündüzleri aşırı uykuya düşkün olma ile karakterize olmuş bir uyku hastalığıdır. Bu nörolojik rahatsızlığın ilerleyen aşamalarında katapleksi, halüsinasyonlar ve uyku felci gibi ciddi sorunlar yaşanır. Bu tür sorunlar genellikle yoğun iş temposuna, genel sağlık sorunlarına bağlandığı için kişiler tarafından ciddiye alınmaz. Gündüz uyumak, televizyon karşısında uykuya dalma, işte uyuklama gibi eylemler genellikle normal, sıradan karşılanır. Günlük yaşamda yorgunluktan kaynaklanan uyku hali ise bu rahatsızlığın dışındadır. Çünkü bu şekilde dinlenmeyle geçen fiziksel yorgunluk olur. Narkolepsi rahatsızlığında ise ani gelen uyuma isteğine karşı koyamama ve kısa süreli uyuma eylemleri bulunur. Kişi uyuduğunda dinlenmiş gibi olsa da kısa sürede yeniden uyumak ister. Buna karşı koyamazlar. Uyku isteği araba kullanırken, toplum içindeyken yani uygunsuz zamanlarda da gelebilir. Bu hastalık her yaşta görülse de en fazla 20-30 yaş arasındaki kişileri etkiler.

Bu rahatsızlığın en önemli belirtisi, kişilerin bütün gece uyumasına rağmen, gündüzleri aşırı uyuma isteği duyması ve buna karşı direnç gösterememesidir. Beklenmedik zamanda, düşünülmeyen yerlerde kişiler ani şekilde uyuyakalır ve herkesi şaşırtabilir. Hastalarda dayanılmaz bir uyku eğilimi vardır. Bu durum gün içinde birden fazla zamanda oluşabilir. Kısa süre uyuduklarında dinlenmiş gibi hissederler, ancak yeniden uyku isteği duyarlar. Bu döngü narkolepsi hastalarında sürekli tekrar eder. Ayrıca gece uykularından da sıkça uyandıkları belirlenir. Rahatsızlık tedavi edilmezse, devamında başka uyku hastalıkları ile karşılaşılır. Ayrıca sosyal yaşamda sorunlar gelişir, hastaların yaşamında kısıtlanma olur. Uyku eğilimi her zaman, her koşulda, mevsim gözetmeksizin olabilir.

Uyku süreci hızlı göz hareketlerinin olduğu REM uykusundan ve Non-REM uykusundan oluşmaktadır. Beyin dalgaları uyku hali dışında düzenli şekilde ritim verir, uykuda olunduğu zaman yavaşlar ve düzensiz hale gelir. Kişi uykuya daldığında, yarım saat bir saat içinde beyin dalgaları aktifleşir. Bu REM uykusunun olduğu süreçtir. Bu süreçte insanlar hatırlayacakları rüyaları görürler. Normal uyku süreci Non-REM uykusu ile başlar. Narkolepsi hastası olan kişiler ise uykuya direkt olarak Non-REM süreciyle girer. Uyudukları zaman derin bir uyku çekemez, genellikle uykuda sonradan hatırlamadıkları kabuslar, korkulu rüyalar görürler. Gündüzleri herkesin dikkatini çekecek şekilde aniden uykuya dalarlar.

Tıp hala bu hastalığın neden olduğu hakkında kesin sonuçlara ulaşamamıştır. Uzmanlar narkolepsi rahatsızlığının kalıtsal olabileceğini düşünmektedir. Bazı araştırmalarda bunun bağışıklık sistemiyle ilgili olabileceği görülmüştür. Bağışıklık sisteminin kişinin kendi beyin dokularını yabancı olarak algıladığı görülmüştür. Kişilerde uykuya yatmadan titreme, halsizlik ve yorgunluk etkilerinde görüldüğü bilinmektedir. Bu kişinin ne zaman uyku nöbetine gireceğini bilmese de belirtilere dikkat ederek kendini buna hazırlamasına yardımcı olabilir. Narkolepsi hastalarının geceleri uykusuzluk sorunu çekmesi de normal kabul edilir. Eğer hastalığın belirtilerinden birisi bile oluyorsa, kişilerin hemen bir uzmana görünmesi iyi olur. Rahatsızlıkta belirtiler arka arkaya yaşanır. Yani biri biter diğeri başlar. Bu yüzden hemen tedaviye başlanmalıdır.

Uyku sorunu çeken kişiler mutlaka tıbbi destek almalıdır. Çünkü bu sorunu kendileri çözemezler. Yaşadıklarını doğru şekilde nöroloji uyku bozukluğu uzmanına anlatmaları ve teşhis konusunda yardımcı olmaları gerekir. Teşhis konduktan sonra narkolepsi tedavi edilebilir. Kullanılan ilaçlarla uyku düzeni sağlanabilir. Diğer belirtiler için antidepresan ilaçlar kullanılmaya başlanır. Bu rahatsızlık çok sayıda belirtiye neden olan kompleks bir hastalık olarak görülür. Bu nedenle hastanın her belirti konusunda doktoruna gereken bilgiyi aktarması tedaviye yardımcı olur.