Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), kişinin istemese de zihninden uzaklaştıramadığı, sürekli tekrarlayan düşünce ve fikirlerin (obsesyonlar) yanı sıra, bu düşüncelerin yarattığı kaygıyı azaltmak için yapılan tekrarlayıcı davranışlar ve zihinsel eylemlerle (kompulsiyonlar) karakterize edilen bir ruhsal rahatsızlıktır.
OKB, gerçek bir takıntı hastalığı olarak kabul edilir. Bu rahatsızlığa sahip bireyler, günlük yaşamlarında endişeler, evhamlar ve takıntılarla hareket eder. Takıntılı düşüncelerini çözmeden rahat edemezler.
Obsesif kişilerin yaşadığı kompulsiyon ve obsesyonlar, günlük yaşamı etkiler ve toplumlar arasında farklılık gösterebilir. Hastalık, en çok ergenlik döneminde görülse de her yaşta ortaya çıkabilir ve kadınları erkeklerden daha fazla etkiler.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Belirtileri
- Kușku Obsesyonu ve Kontrol Kompulsiyonu: En yaygın görülen bozukluklardan biridir. Obsesif kişilerde açık kapılar, kilitlenmemiş kapılar, ocağın açık kalması, ütünün fişte olması gibi kuşku obsesyonları bulunur. Bu durumlar kontrol etme ihtiyacı doğurur ve kontrol kompulsiyonu ortaya çıkar. Yaşamın farklı alanlarını etkileyen bu bozukluklar, başkalarına zarar verme, istemeden zarar verme, kötü söz söyleme düşünceleriyle de yaşanabilir.
- Bulașma Obsesyonu ve Temizlik Kompulsiyonu: Kişilerde giysilerine, vücutlarına kir, toz, zehir, kimyasal gibi maddelerin bulaşacağı düşüncesi takıntı haline gelir. Bu maddeleri ortadan kaldırmaya yönelik davranışlar temizlik kompulsiyonu olarak adlandırılır.
- Cinsel İçerikli Obsesyonlar: Obsesif kişilerde yaşına, toplumdaki konumuna veya kendisine yakışmayan cinsel içerikli obsesyonlar olabilir. Örneğin, kadınların çevresindeki erkeklerle ilgili cinsel hayaller kurmaları.
- Dini İçerikli Obsesyon: Genellikle dini inançların yoğun olduğu toplumlarda görülür. Kişinin kendi dini inançlarına ters düşen dini takıntılar bulunur. İbadetini dinine uygun şekilde yapmasına rağmen, Allah'ın varlığından kuşku duyma gibi düşünceler örnek verilebilir.
- Dokunma Kompulsiyonu: Bu hastalar, yapacakları herhangi bir hareket öncesinde kendilerine göre değerli olan bir eşyaya dokunma ihtiyacı duyarlar. Bu eşyalara dokunmanın onlara uğur getireceğine inanırlar.
- Simetri Obsesyonu ve Kompulsiyonlar: Obsesif kişilerde en çok görülen bozukluklardan biridir. Bu kişiler, günlük yaşamlarında belirli bir düzene, simetriye ihtiyaç duyarlar. Sehpadaki aksesuarları düzeltmek, masada tabağı, çatalı, bardağı düzenlemek gibi davranışlar sergilerler.
- Sayma Kompulsiyonu: Bu hastalar, günlük yaşamlarında yaptıkları aktivitelerde belirli bir sayıya ulaşmadıklarında işlerinin aksayacağını düşünürler. Örneğin, 30 defa adım atma, yolda şeritleri sayma gibi davranışlar gösterirler.
- Saklama ve Biriktirme Kompulsiyonları: Bu hastalar, daha sonra ihtiyaç duyacakları eşyaları biriktirme ve saklama kompulsiyonu yaşarlar. Bu takıntı, günlük yaşamlarını olumsuz etkiler.
- Batıl İnançlar, Sayıların ve Renklerin Uğuruna İnanma: Hastalar, batıl inançlardan dolayı uğurlu veya uğursuz renkler ve sayılarla ilgili takıntılar geliştirebilir. Bu batıl inançlar, kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkilediğinde obsesif kompulsif bozukluk olarak değerlendirilir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Nedenleri
Obsesif kompulsif bozukluğun nedenleri hakkında çeşitli görüşler bulunmaktadır. Uzmanlar, ailede özellikle anne ve babada, birinci derece akrabalarda bu rahatsızlığın bulunması durumunda, genetik olarak kişide ortaya çıkabileceğini düşünürler. Bunun dışında, beynin işlevlerinde oluşan bozukluklar ve serotonin hormonu düzeyindeki dengesizlikler de OKB'nin nedenleri arasında yer alır.
Hastaların çocukluk döneminde tacize uğraması, travmalar geçirmesi gibi stres yaratacak olaylar da rahatsızlığın oluşmasına etken kabul edilir. Bu etkenler, kişinin yapısal özellikleriyle de etkileşime girer. Mükemmeliyetçi, titiz, kuralcı ve katı tutumlu kişiler, OKB'ye daha yatkın olabilirler.
|