Ajitasyon Belirtileri ve Tedavisi

Ajitasyon, ruhsal bozukluklar nedeniyle veya çevredeki kişilerin davranış ve tutumlarına bağlı olarak ortaya çıkan, hem davranışsal hem de ruhsal bir heyecanlılık hali olarak tanımlanabilir. Toplumda yaygın olarak görülen ajitasyon, genellikle tek başına ortaya çıkmaz ve diğer psikiyatrik bozukluklarla birlikte seyreder. Ajitasyon, psikiyatrik rahatsızlıkların belirli dönemlerinde klinik tabloya eşlik eden sözlü veya yıkıcı davranışsal bozukluklar şeklinde görülebilir. Yani ajitasyon, genellikle psikolojik bir rahatsızlıkla birlikte ortaya çıkar.

Ajitasyon, oldukça farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Kişide genellikle tutarsız kabul edilen bir davranış, ruhsal heyecanlılık ve davranışsal farklılık şeklinde belirir. Ajite kelimesi anlamı itibarıyla huzursuzluk olarak tabir edilir ve bu da kişide huzursuzluk şeklinde kendini gösterir. İlk aşamada konsantrasyon veya relaksasyon bozukluğu şeklinde ortaya çıkar, ardından subjektif kuruntular nedeniyle yaşanan huzursuzlukla belirgin hale gelir. Relaksasyon, gevşeme durumudur. İnsanlarda gerilme her zaman etkili olabilir; gerilmenin ardından gelen gevşeme sürecinde kişi vücudunu rahatlatmak için bazı hareketler yapar. Kaslarını gevşetme çabası, esneme ve düşüncelerin dağılması için yapılan hareketler, bu dönemde ajitasyonun yaşanmasına neden olabilir. Bu huzursuzluk öncesinde gözlemlenen tekrarlayıcı ve amaçsız yapılan davranışlar, ajitasyonun belirtileri arasında yer alır.

Ajitasyonun neden kaynaklandığı ve şiddeti, genellikle kişilere göre değişiklik gösterir. Kişilerdeki önemsiz davranış değişimleri genellikle belli belirsiz olur ve gerginlikle alakalıdır. Sürekli hareket halinde olan kişi, ayağını oynatma, elindekini oynatma, üzerini düzeltme, otururken bile kıpırdanma gibi davranışlar sergiler. Şiddetli ajitasyon en fazla depresif kişilerde etkili olur. Toplumda en çok etkili olan involüsyonel melankoli durumunda, yani orta yaştaki kişilerde etkili olan depresyonda ajitasyon meydana gelebilir. Bu hastalar, kendi işlerini bile uzun süre yapamaz duruma gelirler. Sürekli dolaşma, yerine duramama, ellerini ovuşturma ve dizlerini oynatma gibi belirtiler hastalarda görülebilir.

Ajitasyonun tedavisinde, altta yatan psikolojik rahatsızlığın iyileştirilmesi ön planda olmalıdır. Genellikle depresif hastalıkların ilaç tedavisiyle bastırılması ve ajitasyon meydana geldiğinde buna etkili olacak başka ilaçların kullanılması gerekir. Özellikle fenotiazin türü ilaçlar ajitasyon tedavisinde fayda sağlar. Depresyon hafif etkilerle seyrediyorsa, ajitasyon kontrolünde medazepam ve benzodiazepin türü ilaçlar faydalı olabilir. Ancak hastanın tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar da ajitasyon nedeni olabilir. Bu açıdan ajitasyon tedavisinin uzmanlarca yapılması tavsiye edilir. İlaçların doz ayarlaması çok iyi yapılmalı ve hastalar sürekli olarak kontrol altında tutulmalıdır. Gereksiz yere kullanılan ilaçlar, fayda yerine zarar getirir. Bu nedenle hastalara verilen depresyon ilaçlarının dönemsel olarak kesilmesi bile gerekebilir. Bu hassas tedavi planı, uzman bir doktor kontrolünde yapılmalıdır.

Ağır bir etkiyle seyretmeyen ajitasyon hastalarının rahatlaması amacıyla bitkisel kürlerden faydalanılabilir. Uygun zamanlarda hastanın rahatlamasını sağlayacak, uyku getiren ve algılarının yavaşlamasını sağlayacak bitkilerden kür hazırlanabilir. Ancak bu kürlerin, kişinin dikkat gerektirmeyeceği zamanlarda ve cihaz ya da araç kullanmadığı durumlarda uygulanması gerekir. Özellikle oğul otu yaprağı, kedi otu kökü ve şerbetçi otu çiçeği gibi bitkiler, bu konuda uzmanlarca tavsiye edilir. Çay olarak kaynatılmadan sıcak suyun içinde demlenen bitkiler, günde bir fincan olarak içilebilir. Bu bitkisel kürler, sadece ajitasyonun etkili olduğu zamanlarda kullanılmalıdır.